เชื้อราปนเปื้อน ซึ่งหากเก็บไว้นาน หรืออยู่ในพื้นที่ชื้น ก็มีโอกาสที่เชื้อราในขวดจะเจริญเติบโต ส่งผลกระทบต่อสุขภาพโดยเฉพาะระบบทางเดินหายใจ



โดย อ.เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ อาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยา จุฬาฯ ได้โพสต์ผ่านเพจ Facebook “Jessada Denduangboripant” ระบุว่า เรื่องนี้ มีมูลความจริง แม้โอกาสที่ผู้ใช้จะติดเชื้อราจากการดมยาดมจะเกิดขึ้นได้ยาก แต่ สามารถเกิดขึ้นได้จริง โดยเฉพาะในผู้ที่มี ภูมิคุ้มกันอ่อนแอ เช่น ผู้ป่วยเอชไอวีระยะลุกลาม หรือผู้ที่ได้รับยากดภูมิคุ้มกัน
มีรายงานเคสจริงในรายการ “รู้ทันกันได้” ทาง ThaiPBS โดยเชิญ รศ.นพ.นิธิพัฒน์ เจียรกุล แพทย์ผู้เชี่ยวชาญจาก รพ.ศิริราช มาร่วมอธิบาย ซึ่งระบุว่าโดยปกติ ปอดของมนุษย์มีกลไกป้องกันเชื้อราอยู่แล้ว เชื้อในปริมาณน้อยมักไม่ก่อปัญหา แต่หากรับเชื้อในปริมาณมาก หรือมีภูมิต้านทานต่ำ อาจนำไปสู่ ภาวะปอดอักเสบจากเชื้อรา ได้
อย่างไรก็ดี ความเสี่ยงต่อคนทั่วไปยังถือว่าต่ำมาก แต่สิ่งที่น่ากังวลยิ่งกว่า คือการระคายเคืองในโพรงจมูกและเยื่อบุทางเดินหายใจ



ทั้งนี้ อ.เจษฎา ได้อ้างอิงรายการ “ชัวร์ก่อนแชร์” โดยนำเสนอผลงานวิจัยของ ผศ.ดร.พัชรี กัมมารเจษฎากุล จากมหาวิทยาลัยหัวเฉียวฯ ที่สำรวจยาดมสมุนไพร 35 ขวด จาก 15 ยี่ห้อ พบว่า 11 ยี่ห้อมีเชื้อรา แม้ยังไม่ถูกเปิดใช้งาน โดยเฉพาะกลุ่มที่ไม่มีน้ำมันหอมระเหยพบเชื้อมากที่สุด แม้ปริมาณเชื้อราจะยัง “ไม่เกินค่ามาตรฐาน” ตามตำรับยาแผนโบราณของไทย แต่การพบเชื้อในผลิตภัณฑ์สุขภาพย่อมไม่ควรมองข้าม
เชื้อราที่พบมีอะไรบ้าง?

Aspergillus และ Penicillium - จัดเป็นเชื้อราฉวยโอกาส อาจก่อโรคได้ในบางกรณี
เชื้อชนิดที่ยังไม่พบรายงานการก่อโรคในมนุษย์ แต่ควรระวัง
น้ำมันหอมระเหยบางชนิดอาจช่วยยับยั้งเชื้อราได้บ้าง แต่หาก ฝาขวดไม่สนิท หรือเก็บในที่ชื้น ก็ยังเสี่ยงปนเปื้อนเชื้อราอยู่ดี
วิธีเลือกซื้อ-ใช้ยาดมสมุนไพรอย่างปลอดภัย
เพื่อความปลอดภัย ควรปฏิบัติตามคำแนะนำดังนี้
เลือกผลิตภัณฑ์ที่มี ฉลากชัดเจน ระบุวันผลิต / หมดอายุ / เลข อย.
ตรวจสอบว่าขวด ปิดสนิท ไม่มีรอยรั่ว ความชื้น หรือกลิ่นผิดปกติ
หลังใช้ควร ปิดฝาแน่น เก็บในที่แห้ง ไม่ชื้น ไม่ตากแดด
ห้ามใช้ร่วมกับผู้อื่น เพื่อป้องกันการติดเชื้อ
ไม่ควร สูดแรง หรือดมใกล้รูจมูกเกินไป



ใช้บ่อยเกินไป...อาจเกิดผลข้างเคียงโดยไม่รู้ตัว!
แม้ยาดมจะมีประโยชน์ เช่น บรรเทาคัดจมูก เวียนหัว สดชื่น ฯลฯ แต่หากใช้บ่อยเกินไป อาจส่งผลเสีย เช่น
ระคายเคืองจมูก โพรงจมูกอักเสบ ปอดอักเสบ
กระตุ้นระบบประสาท ทำให้ เสพติดอ่อน ๆ
เสียบุคลิกภาพจากการ “ติดยาดม”
เสี่ยงติดเชื้อในโพรงจมูก หากใช้ร่วมกับผู้อื่น
เกิดอุบัติเหตุจากน้ำมันหอมระเหยเข้าตา / ปาก
อ.เจษฎา ยังเคยเตือนว่า “การติดนิสัยดมบ่อย ๆ” อาจกระทบสุขภาพในระยะยาว และเป็นพฤติกรรมที่ไม่ควรมองข้าม
ใครบ้างที่ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาดมสมุนไพร?
เด็กอายุต่ำกว่า 6 ปี
ผู้ป่วยโพรงจมูกอักเสบ / ไซนัส / ติดเชื้อทางเดินหายใจ
สตรีตั้งครรภ์ หรือให้นมบุตร (ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้)
ผู้ป่วยโรคทางเดินหายใจ หอบหืด หลอดลมอักเสบ โรคหัวใจ ฯลฯ
สรุป : ยาดมสมุนไพร ใช้ได้…แต่ต้องรู้วิธี

ยาดมสมุนไพร ไม่ใช่ของอันตราย หากใช้อย่างถูกต้อง เลือกผลิตภัณฑ์น่าเชื่อถือ เก็บรักษาอย่างถูกวิธี และไม่ใช้พร่ำเพรื่อ แต่ในขณะเดียวกัน ควรใส่ใจคำเตือนจากงานวิจัยและผู้เชี่ยวชาญ เพราะ สุขภาพทางเดินหายใจเป็นสิ่งสำคัญที่ไม่ควรละเลย